အမှား နှစ်မျိုး ရှောင်ရေး

 ❝  အမှားနှစ်မျိုးကို ရှောင်ရေး  ❞

အလုပ်တာဝန်တစ်ခုကို ဆောင်ရွက်ရာမှာဖြစ်စေ ၊ ပြဿနာတစ်ရပ်ကို ဖြေရှင်းရာမှာဖြစ်စေ ၊ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ရှိရသည် ။ တစ်နည်းဆိုသော် ရရှိရန်သတ်မှတ်ထားသော အကျိုးတရားရှိရသည် ။ ထိုအကျိုးတရားကို ရရှိအောင်လုပ်ဆောင်ရာတွင် အချိန်ကာလနှင့်ပတ်သက်၍ အချိန်ကိုက် လှုပ်ရှားနိုင်ရန် လိုအပ်သလို နေရာဒေသအလိုက် အခြေ အနေအလိုက် ကိုက်ညီရန်လည်း အရေးကြီး၏ ။

နေရာဒေသ အလိုက်ဖြစ်ရပ်၏ အခြင်းအရာအခြေအနေ အလိုက် လုပ်ထိုက်သည်ထက် ပိုမို လွန်ကဲစွာ ပြုလျှင် အမှားပင် ဖြစ်၏ ။ ဝီရိယရှိတိုင်း ၊ ကြိုးစားတိုင်း ၊ အားစိုက်ခွန်စိုက် လုပ်တိုင်း ကောင်းကျိုးရသည်မဟုတ် ၊ အပ်နှင့် ထွင်ရမည့်အရာကို အပ်နှင့်ထွင်မှသာ အကျိုးရှိ၏ ။ စေတနာပို၍ ပုဆိန်ဖြင့်ပေါက်လျှင် အကျိုးပျက်၏ ။ ထို့ကြောင့် ရှေးလူကြီးသူမများက လက်တွေ့ဘဝမှ ရရှိသော အသိဉာဏ်ကို အခြေပြုပြီး ပိုလွန်းသော အမှားနှင့်ပတ်သက်၍ “ အပ်နှင့်ထွင်ရမည့်အရာကို ပုဆိန်ဖြင့်ပေါက်သည် ” ဟု ရှုတ်ချခဲ့ကြသည် ။

လူ့လောကတွင် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဤအမှားမျိုး များကို သတိမထားလျှင် ကျူးလွန်မိကြ၏ ။ စေတနာဖြင့် လုပ်သည်ပင် ဖြစ်သော်လည်း မှားလျှင် အကျိုးယုတ်၏ ။ စာရေးသူ ကျောင်းဆရာ လုပ်ခဲ့စဉ်က အတွေ့အကြုံ တစ်ခု ရှိခဲ့၏ ။ကျောင်းသားတစ်ဦး နှင့် ကျောင်းသူတစ်ဦးသည် သမီးရီးစားပင် တိတိကျကျဖြစ်သေးသည်မဟုတ် ၊ လူငယ်တို့စိတ်ကူး

ရုံမျှသာရှိဦးမည် ၊ အခြားအဖော်များလည်း အတူပါသွားကြပါ၏ ။ အချိန်ကျလျှင် ပြန်လာကြမည်သာ ဖြစ်ပါသည် ။ သို့သော် တာဝန်ရှိသူ ဆရာများက စိုးရိမ်လွန်၍ စက်ဘီးများဖြင့် လိုက်သွားကြသည် ။ ကျောင်းသားကြီး များကိုလည်း ခေါ်သွားသည် ။

ဆရာများနှင့် ကျောင်းသားကြီးများလိုက်လာကြသည်ကို မြင်သော် အတူပါသွားသော အ​ေဖာ်များကအထိတ်တလန့် ဖြစ်ကြသည် ။ ကာယကံရှင် ကျောင်း သား နှင့် ကျောင်းသူတို့မှာလည်း ကြောက်လွန်းလှ၍ တောင်ပေါ်သို့ တက်ပြေးပုန်းအောင်းကြသည် ။ ဆရာများနှင့်ကျောင်းသားများက လိုက်လံရှာဖွေကြသည် ။ ခဏအကြာတွင် သတင်းပြန့်၍ မိန်းကလေး၏ အစ်ကိုများပါ တုတ်ဆွဲ ၊ ဓားဆွဲ ရောက်လာကြသည် ။ပုန်းအောင်းနေရာမှ လှမ်းမြင် နေရသော ယောက်ျားလေး နှင့် မိန်းကလေးမှာ ပိုပြီးကြောက်ရွံ့  တုန်လှုပ်မိကြသည် ။ ပုန်းအောင်းနေရာမှလည်း ထွက် မလာရဲတော့ပါ ။

ရှာသူများမှာ ကြာသည်နှင့်အမျှ ပို၍ စိတ်ဆိုးလာကြသည် ။ အစ်ကိုများကလည်း တွေ့လျှင်ရိုက် မည် ၊ ခုတ်မည်ဟု ကြိမ်းမောင်းနေကြသည် ။ ဤသို့ဖြင့် မိုးချုပ်ပြီး မှောင်သွားသည် ။ ရှာဖွေသူများ လက်လျော့၍ ပြန်ကြသည် ။ ကျောင်းသူနှင့်ကျောင်းသား မှာ ပြန်မလာဝံ့တော့၍ တကယ်ပင်ထွက်ပြေးကြရသည် ။ အရေးယူမှု လွန်ကဲသော အမှားကြောင့် ငယ်ရမည့် အမှုသည် ကြီးကြယ်သွားရခြင်းဖြစ်၏ ။

တစ်ဆိတ်ကို တစ်အိတ် လုပ်ခြင်း ၊ လွယ် သော ကိစ္စကို ခက်အောင်ပြုခြင်း ၊ လိုအပ်သည်ထက်ပိုမိုလွန်ကဲစွာ အကျယ်ချဲ့ပြီးလုပ်ဆောင်ခြင်းတို့သည် လွဲမှားခြင်းများပင် ဖြစ်၏ ။ ဝန်နှင့်အား ၊ မြားနှင့်လေး ဆိုသကဲ့သို့ မှန်ကန်စွာတွေးခေါ် မြော်မြင်နိုင်ခြင်း မရှိသည့် ညံ့ဖျင်းမှုသာ ဖြစ်၏ ။ ထိုလုပ်ရပ်မျိုးကို ရှေးလူကြီးသူမတို့ စက်ဆုပ်ခဲ့ကြသည် ။ထို့ကြောင့် “ ကလိန်စေ့ငြမ်းဆင်သည် ” “ ​ေလျှာမွေးသောမသာကို ဗာရာဏသီချဲ့ငိုသည် ” ဟု သရော်ရှုတ်ချကြသည် ။ တိုက်တာဘုရား ၊ ပုထိုး ကြီးကျယ်သောအဆောက်အအုံများကို တက်ရောက်ပြုပြင်ရန်အတွက် ငြမ်းဆင်၍ တက်ရသည် ။ ကလိန်စေ့ ဆိုသည်မှာ သေးသေးငယ်ငယ်မျှသာရှိ၏ ။ ထိုကလိန်စေ ပေါ်သို့ တက်ရောက်ရန် ငြမ်းဆင်နေသူမှာ ပြက်ရယ်ပြု စရာသာဖြစ်၏ ။ ထိုနည်းတူပင် နေ့လမစေ့ခင် သားလျော ( သားပျက် ) ကျသည်ကို စွန့်ပစ်လိုက်ရန်သာ သင့်ပါလျက် ကြီးကျယ်စွာ  ဈာပန အခမ်းအနားကျင်းပပြီး ငိုချင်းသည်ငှား၍ ငိုစေသည် ။ ငိုချင်းသည် ကလည်း “ ဗာရာဏသီရယ်မှလေး -” အစချီပြီး ငိုကြွေးပူဆွေးကြသည် ။ အမြင်မတော်သော အကျယ်ချဲ့မှုပင်ဖြစ်၏ ။

လုပ်ဆောင်မှု ဟူသမျှသည် သူ့ နေရာနှင့် သူ ၊ သူ့အကြောင်းနှင့်သူ ကိုက်ညီရုံမျှသာ ကောင်း၏ ။ပုရွက်ဆိတ်ကို အုတ်နီခဲဖြင့် ထုသတ်နေခြင်းသည်သတ္တဝါနှင့်လက်နက် မမျှ၍ အမြင်မတော်ပါ ။ လုပ်ဆောင်သူအတွက်လည်း မလိုအပ်ပါဘဲ ခွန်အားများကို ပိုပြီး အသုံး ချနေရ၍ မှားယွင်း၏ ။ ထိုနည်းတူပင် ကြက်ဥပြုတ်ကို တင်းပုတ်ဖြင့် ထုခွဲလျှင်လည်း

စားရတော့မည်မဟုတ်ပါ ။ ထိုသို့လွန်ကဲသော အမှားများနှင့်ပတ်သက်၍ ရှေးလူကြီးများက “ ခရုခါးတောင်းကျိုက်ဖမ်းသည် ” “ နှံပြည်စုတ် အမြှောက်နှင့်ပစ်သည် ” ဟု ဆိုရိုးစကားများထားခဲ့၏ ။ နောင်လာနောက်သားတို့ မှတ်သားရှောင်ရှားနိုင်ရန် သရော်ပြီး ဖော်ပြသည့်စကားပုံများ ဖြစ်ပါ၏ ။

အကြောင်းကိစ္စဟူသမျှမှာပင် လွန်ကဲလျှင် မကောင်းပါ ။ စည်းကမ်းရှိခြင်း ၊စည်းကမ်းကို လိုက်နာခြင်းမှာကောင်းပါ၏ ။ သို့သော် လိုက်နာသင့် လိုက်နာနိုင်သည်ထက် တင်းကြပ်လွန်းသော စည်းကမ်းများသည်ကား အကျိုး ပျက်၏ ။ မခံမရပ်နိုင်သည့် အဆုံးတွင် ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်မှုများပေါ် ပေါက်လာတတ်သည် ။ ထို့ ကြောင့် “ တင်းလွန်းလျှင်ပြတ်သည် ” ဟု စကားပုံ ဆိုထုံးပြုခဲ့ကြ၏ ။  

အချို့ မိဘများသည်သားသမီးကို လွန်လွန်ကဲကဲ တင်းကြပ်စွာ ချုပ်ချယ်ကြသည် ။ ချီးမွမ်းစရာရှိလျှင် အသိအမှတ်မပြုသော်လည်း အပြစ်ရှိလျှင်တော့ ကြီးကြီးငယ်ငယ် ခွင့်မလွှတ် ။ ဆုံးမအပြစ်ပေးရာတွင်လည်း ငေါက်ရုံနှင့်ပြီးရမည်ကို ရိုက်နှက်၏ ။ ရိုက်ရာတွင်လည်း တစ်ချက်နှင့် ပြီးသင့်သော အပြစ်ကို ဒေါသအလျှောက်အတိုင်းထက်အလွန် ရိုက် မိတတ်၏ ။ တင်းကြပ်လွန်းစွာ ချုပ်ချယ်ခံရသူ သားသမီး တို့မှာ လိမ္မာသည် ရှား၍ မလိမ္မာသည်သာများ၏ ။ တင်းလွန်းသောကြောင့် ပြတ်ခြင်းဖြစ်၏ ။

လိုအပ် သည်ထက် ပိုလွန်သမျှမှာ အမှားသာ ဖြစ်၏ ။ “ လှစေလိုလို့ သွားချောင်တိုက် ၊ရေစီးကမ်းပြို လိုက် ” ဟူသော ဆိုရိုးစကားသည် လှချင်လွန်း၍ မလှမပ ဖြစ်ရသည်ကိုပြညွှန်ထား၏ ။ “ ပြင်ဖန်များသော် ဘုရားရွှေကူမျောက်နှင့်တူ ” ဟူ

သော စကားပုံသည်လည်း စေတနာပို၍ လိုအပ်သည်ထက်ပိုပြီး ပြုပြင်လွန်းသောကြောင့် ပျက်ယွင်း သွားရသည်ကို ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်၏ ။ “ လူမှာအဝတ် တောင်းမှာအကွပ် ” ဆိုသကဲ့သို့ အဝတ်အဆင်သည် လှပတင့်တယ် စေပါ၏ ။

သို့သော် အဆန်းထွင်၍ ပြင်လွန်းလျှင် အဆင်တန်ဆာကြောင့်ပင် အလှပျက်၏ ။ စိန်ရွှေတန်ဆာဆင်လျှင် လှမည်ထင်၍ တစ်ကိုယ်လုံး ခြေအစ ခေါင်းအဆုံး စိန်ရွှေ အဆင်တန်ဆာများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းအောင် ဝတ်ဆင်ထားလျှင် လှတော့မည်မဟုတ်ပါ ။

မျက်ခုံးဆွဲခြင်း ၊ မျက်ရစ်ဆွဲခြင်း ၊ မျက်ခွံ ချယ်ခြင်း ၊ နှုတ်ခမ်းဆိုးခြင်း ၊ ပါးနီလိမ်းခြင်း စသည်တို့ကို လိုအပ်ရုံပြုလျှင် လှသော်လည်းလွန်မင်းစွာပြုလျှင်ကား မလှရုံမက ကြောက်စရာပင်ဖြစ်နေ၏ ။ အငင်မတတ်လျှင် ပန်းလျက်နှင့် မရသကဲ့သို့ အဆင်မတတ်လျှင်ဆန်းလျက်နှင့်မလှပါ ။

လွန်ကဲသောအလှများ နှင့်ပတ်သက်၍ စကားပုံများတွင် ထောင့်စုံအောင် လမ်းညွှန်ပြခဲ့သည် ။

“ ဓားထက်လွန်းပဲ့ ၊ လှံချွန်လွန်းလျှင်ကျိုး ”

“ ဆင်ချည်ကြိုးနှင့် ကြက်ကိုချည်သော်မမြဲ ” စသည်တို့မှာ လုပ်သင့်သည်ထက် ပိုလွန်းသော အမှားနှင့် ထိုအမှားကြောင့် အကျိုးယုတ်ခြင်းကိုပြ၏ ။ အချို့က လွန်သောအမှားကို “ စေတနာနှင့် မှားတာပဲဗျာ ” ဟု ဆင်ခြေဖြင့် ဖြေသိမ့်ကြ၏ ။ သို့သော် အမှားသည် အမှားသာဖြစ်၏ ။ သားဖြစ်သူသည် ဖခင်အပေါ် စေတနာစိတ်ဖြင့် ဖခင်၏ နဖူးတွင် ကိုက်နေ

သော မှက်ခြင်ကို တင်းပုတ်ဖြင့်ထု၏ ။ စေတနာနှင့်ပါဟု ဆိုသော်လည်း သေသောဖခင်မှာ ပြန်မရှင်နိုင်တော့ပါ ။

ထို့ ကြောင့် မည်သည့်အလုပ်ကိုလုပ်သည်ဖြစ်စေ ၊ မလွန်အောင် မမှားအောင်သတိထားသင့်သည် ။ နေရာဌာနအလိုက် ကိုက်ညီအောင် လုပ်ဆောင်ရမည် ။ ပိုလွန်းလျှင်မှားသကဲ့သို့ ​ေလျာ့လွန်းလျှင်လည်းမှားသည် ။ 

သားသမီးကို လွန်ကဲစွာ တင်းကြပ်လွန်းလျှင် မှားသကဲ့သို့ အလိုလိုက်လွန်းလျှင်လည်း မှား၏ ။ လိုက်နာ သင့်သည့် စည်းကမ်းကို လိုက်နာစေရမည် ။ ဆုံးမသင့်သည်ကို ဆုံးမရ မည် ။ အပြစ်ပေးသင့်သည်ကို အပြစ်ပေးရမည် ။ နေရာတကာမှာ ခွင့်လွတ်လွန်းလျှင် စည်းပျက်ကမ်းပျက် ဖြစ်သွားတတ်၏ ။

အချို့သောမိဘများသည် သားသမီးကို ချစ်သည့် စိတ်ဖြင့်ပြောသမျှယုံ၏ ။ တောင်းဆိုသမျှကိုလိုက်လျော၏ ။ အပြစ်ရှိသော်လည်း ရိုက်ရန်ဝေး၍ ဆိုရုံမျှ မဆိုရက် ၊ ပြောရုံမျှ မပြောရက် ။ ထို့ ကြောင့် တစ်ဆင့်ထက်တစ်ဆင့်တက်၍ ဆိုးလာတတ်ပြီး နောက်ဆုံးတွင် အဖတ်ဆည်မရအောင် ဖြစ်တတ်သည် ။ လျော့လွန်းခြင်း အမှားကြောင့်အကျိုးယုတ်ရခြင်းဖြစ်၏ ။ ထို့ကြောင့် ရှေးလူကြီးများက “ လျော့လွန်းလျှင်ပတ် ” ဟု ဆိုရိုးစကား ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်၏ ။

နေရာဒေသအလိုက် ၊ လုပ်ငန်း၏ အခြေအနေ အလိုက် ကိုက်ညီမှုမရှိဘဲ လျော့နည်းနေလျှင်လည်းမှား၏ ။ အပ်နှင့် ထွင်ရမည့်အရာကို ပုဆိန်ဖြင့် ပေါက်သော် အရေးပျက်သကဲ့သို့ ပုဆိန်နှင့်ပေါက်ရမည်ကို အပ်ဖြင့်ထွင်လျှင်လည်း အကျိုးမပြီးနိုင်ပါ ။ ဓားကို ထက်သည်ထက်ပို၍ လွန်ကဲစွာ သွေးလျှင် ပဲ့ သကဲ့သို့ သွေးသင့်သွေးအပ်သလောက် မသွေးလျှင်လည်း အသုံးပြု၍ ရမည်မဟုတ်ပေ ။

အဝတ်အဆင်ကို လိုအပ်သည်ထက်ပို၍ ပြင်လွန်းလျှင်လည်း မလှသကဲ့သို့ လိုအပ်သလောက်သပ်ရပ်တင့်တယ်အောင် ပြင်ဆင်ခြင်းမရှိ ၊ ပစ်စလက်ခတ်နေလွန်းလျှင်လည်း တင့်တယ်ခြင်းကင်း၍ မြင်သူတကာစိတ်ပျက်စရာ ဖြစ်တတ်သည် ။

ထို့ ကြောင့် လုပ်ငန်းတိုင်း နေရာတိုင်းမှာ တင်းလွန်းခြင်း ၊ ပိုမိုလွန်ကဲခြင်း စသည်တို့သည် မှားသကဲ့သို့ လျော့လွန်းခြင်းသည်လည်း မှားယွင်း၏ ။ လွန်သောအမှားကို ရှောင်အပ်သကဲ့သို့ နည်းသောအမှားကိုလည်း ရှောင်ရှားရမည်ဖြစ်သည် ။

နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဖြစ်သည့်ကိစ္စများမှစ၍ လွန်သောအမှားနှင့် လျော့နည်းသော အမှားများကို သတိထားသင့်သည် ။ သူငယ်ချင်း မိတ်ဆွေများနှင့်ဆက်ဆံရာမှာအကန့်အသတ်မရှိ ၊ စည်းလွတ် ဘောင်လွတ်သည်အထိ ရင်းနှီးမှု လွန်ကဲပါက မကြာမီ ပြဿနာနှင့်ကြုံရတတ်သည် ။ သို့သော်ထိုက်သင့်သည့် ရင်းနှီးချစ်ခင်မှု ၊ ပွင့်လင်းမှု ၊ ယုံကြည်စိတ်ချမှု မရှိဘဲ ခပ်စိမ်းစိမ်းနေလျှင်လည်း လူမှုဆက်ဆံရေးတွင် အဆင် ပြေမည် မဟုတ်ပေ ။

အစာအာဟာရ စားသုံးခြင်းသည် လူ၏ အသက်ရှင်သန်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော်လည်း စားသင့်စားထိုက်သည်ထက် ပိုမိုလွန်ကဲစွာစားလျှင် “ အစားမတော် တစ်လုတ် ” ဆိုသကဲ့သို့ ဒုက္ခဖြစ်တတ်၏ ။ စားသင့်သည်ထက် လျော့နည်းပြီး စားပါကလည်း အာဟာရယုတ်လျော့၍ အသက်ရှည်မည်မဟုတ်ပေ ။

မည်သည့်ကိစ္စ ၊ မည်သည့်အလုပ်တာဝန်မှာဖြစ်စေ  လုပ်ဆောင်ရာတွင် လွန်ကဲသော အမှားများနှင့်လျော့နည်းသော အမှားများရှိ၏ ။ အချိန်ကာလအလိုက် နေရာဒေသအလိုက် ၊အကြောင်းအရာ အခြေအနေအလိုက်ကိုက်ညီမှန်ကန်အောင် ဆောင်ရွက်ရန် လိုသည် ။ လွန်ကဲသော အမှားနှင့် လျော့နည်းသော အမှားများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် သတိထားပြီး ကောင်းကျိုးရအောင် ကြိုးစားကြရမည် ဖြစ်ပေသည် ။

     လယ်တွင်းသားစောချစ် 

     စကားပုံမှပေးသော အတွေးအမြင်